یادداشتی از مهدی امیر طالبی، همرزم شهید چمران در لبنان

چمران طرحی بود برای آینده

درخصوص نقش و فعالیت های دکتر چمران و لبنان باید به حقیقت بزرگی توجه کرد و ان این است که این بی انصافی به تاریخ معاصر است که از خاورمیانه و تحولات آن سخن به میان بیاید اما از نقش بنیادین امام موسی صدر و شهید چمران در تغییر جغرافیای سیاسی منطقه به نفع دین باوران داشته اند حرفی زده نشود. بی شک هسته های اولیه مقاومت اسلامی را آن روز همان افرادی بودند که تحت تعلیم شهید چمران قرار گرفتند و ایشان آموزش های معنوی، سیاسی و نظامی به انها داد و آنها پایه های اولیه مقاوت اسلامی را تشکیل دادند.

به عنوان مثال سید حسن نصراله در یکی از سخنانشان اشاره می کنند که ما میوه درختی را می چینیم که نهال ان را امام موسی صدر کاشت. خود ایشان در 18 سالگی اولین حکم شان را تحت عنوان میئول نظامی منطقه نبطیه را از دکتر چمران گرفته بودند.

امروز اگر تشیع لبنان نقش تعیین کننده انکار ناپذیری را ر خاورمیانه دارد و بدون اراده انها هیچ معادله ای در منطقه عملساتی نمی شود و اینکه در طول 60 سال تاسیس اسرائیل همیشه دولت ها عربی توسط اسرائیل تحقیر و مرعوب شده اند و این تنها مقاومت اسلامی است که توانست موازنه وحشت و تحقیر را به اسرائیل منعکس کند؛ از برکات مقاومت اسلامی ای است که هسته های اولیه اش توسط امام موسی صدر و دکتر چمران طراحی و به اجرا در امد.

به جرات می توان گفت که امروز این بچه های چمران هستند که در آنجا نقش افرینی می کنند. متاسفانه وقتی از یک بزرگی سخن می گوییم بسیاری از ابعاد شخصیت او همچنان ناگفته می ماند. در مورد دکتر چمران شاید فقط یکی از بخش های مهم و ویژه ایشان یعنی فرماندهی نظامی و جنگاوری و شجاعت و دلیری ایشان مورد توجه قرار می گیرد؛ اما وقتی در مورد چمران سخن می گوییم 10 ویژگی را باید مدنظر داشته باشیم تا بخش هایی از پازل شخصیت چمران تشکیل شود.

چمران از زمره انسان هایی است که دو بار زندگی می کنند، یک بار در زمان حیاتشان و جامعه از آن مرد بزرگ برخوردار بود و یک بار هم بعد از مرگ و با بازخوانی شخصیت او زنده می شود. این بار دیگر آنها حجابی نیستند که بین آنها و واقعیت های شخصیتی شان بایستند، چون حجاب معاصرت باعث می شود تا حسادت ها و کینه ورزی ها از یک سو و حجب و تواضع از سوی دیگر باعث می شود تا آنها شناخته نشوند. اما وقتی خو این افراد نباشند جامعه راحت تر فرزندان خود را بازشناسی می کند.

چمران از نمونه مردانی بود که برای آینده زندگی می کرد و برای نسل های بعد بیشتر حرف داشت تا برای مردم زما خود. او طرحی بود برای آینده. کتر چمران بیشتر الگوی ادم هایی است که از بودن خود خسته اند و به شدن می اندیشند.

دکتر چمران تمام پارامتر ها و ویژگی هایی که یک مرد بخواهد با داشتن یکی از آنها احساس خوشبختی کند را یک جا داشت، یعنی اگر کسی یکی از امتیازات دکتر چمران را داشت می توانست خود را آدم خوشبختی بداند اما دکتر چمران به آسانی از تمام آن امتیازات عبور کرد. او آدمی نبود که تنها در یک نقطه توقف کند و یک سری از بهره ها و مصالح و منافع خود را به دست بیاورد و در ان حد باقی بماند. چمران مثل پرنده ای بود که میل به نشستن نداشت همیشه در اوج بود و روزی قله ها حرکت می کرد. امتیازات شخصی ایشان را اگر بشناسیم می بینیم که چمران همیشه جام جانش از این امتیازات رفع عطش نمی کرد و آدمی نبود که داشتن مهمترین موقعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و... برای او نقطه پایان باشد و به آسانی از همه این قله ها رد می شد. نهایتاً دکتر چمران در آخرین هجرت خود در خارج از کشور و با کوله باری از تجارب به لبنان می رسد. یک دانشمند که در ناسا پست داشت و جزو دانشمندان آمریکا بود، نه اینکه در کالج آمریکایی ها تدریس کند، آمده تا در لبنان به شیعیان لبنان کمک کند در حالی که می توانست با زن آمریکایی و فرزندانش در بهترین موقعیت ها زندگی کند. چمران آمد به جنوب لبنان تا به شیعیان فقیر کمک کند، شیعیانی مه جز خدا هیچ کس را ندارند. شیعیانی که از صدر اسلام افتخار شیعه بودن را یدک می کشند.

مردم جنوب لبنان شیعیان اباذر هستند که در زمان حیات علی بن ابیطالب همانند سفیر امیرالمومنین مردم را تشیع عوت می کند. از ان زمان به آنها می گویند "مت والی" یعنی کسانی که تا پای جان از ولی خود دست نمی کشند. این افراد در طول تاریخ شکنجه ها و سختی ها فراوانی را تحمل کرده اند. شیعه بخاطر همین موقعیتش به یک گمشده تاریخی تبدیل شده بود و از ان تنها اسمی مانده بود. شیعیان در ان زمان به قدری تحقیر می شدند و قدرت های منطقه و احزاب لبنان با آنها در حال جنگ بودند ام چمران به میان انها می اید تا درکنار محرومان و فقرا و ایتام شیعه باشد.

خانواده اش با او آمدند، اما نتوانستند تحمل کنند و بازگشتند. چمران حتی در جواب همسرش که گفته بود چرا به فکر فرزندانت نیستی می گوید: من اینجا فرزندانی دارم که برای من تفاوتی با فرزندان خودم ندارند. شهید چمران وقتی گریه یک کودک شیعه را می دید کنار او می نشست، صورت به صورت او می گذاشت و با او گریه می کرد و می گفت که این گریه تاریخچه ای به وسعت غربت شیعه دارد.

کنش های عاطفی دکتر چمران از او انسانی فراتر از سایر انسان ها ساخته بود و نشان از این داشت که نیازهای روحی دکتر چمران چیزی نبود که در امکانات اجتماعی سیاسی و اقتصادی براورده شود. این نیازهای سترگ و عظیم او را به انسانی بزرگ تبدیل کرده بود. دکتر چمران تمام پیشرفت ها و داشته های خود را به لبنان آورد و کمتر کسی متوجه می شد که او یک دانشمند است و یک تحصیلکرده در داشنگاه های آمریکاست. بعدها لبنانی ها به ما می گفتند که ما الان فهمیدیم که او چه فردی بود.

دکتر چمران در لبنان برای جامعه تشیع لبنان و بخصوص جوانان و کودکان آنها کارهای اساسی مثل: موسسات علمی و آموزشی، تشکیلات نظامی و سیاسی و... چمران سعی کرد هویت بخشی و شخصیت سازی جوانان شیعه را انجام دهد تا شیعه از شیعه بودنش احساس خفت نکند.

شهید چمران که دکترای فیزیک پلاسما داشت برای جوانان جنوب لبنان کارگاه آموزرش حرفه های ساده ای را ایجاد کرد به جای اینکه در دانشگاه های بزرگ به تدریس مشغول باشد. این به آن دلیل بود که این بچه ها به دلیل فقر اسیر سازمان های الحادی و ضد شیعه نشوند. این یکی از مهمترین کارهایی بود که دکتر چمران انجام داد و این شخصیت و وجاهتی که در شیعه لبنان می بینید مدیون مدیریت مهمی بود که شهید چمران از لحاظ نیروی انسانی آنجا انجام داد.

در میدان های نبرد هم خود ایشان تعریف می کرد که:"ما چون امکانات مادی مان خیلی ضعیف بود و برای تامین اسلحه و گلوله آر پی جی در مضیغه بودیم گاهی برای اینکه حتماً تیرم به تانک دشمن اصابت کند برخلاف اصول فنی نظامی اینقدر به هدف نزدیک می شدم که حتما مطمئن باشم تیرم خطا نمی رود"

عظمت دکتر چمران را باید در جنگ های نامنظم اش با اسرائیل هم دید. در دکترین نظامی اسرائیل جنگ های نامنظم جایی نداشت و آنها براساس جنگ کلاسیک آموزش دیده بودند. دکتر چمران به عنوان یکی از نابغه های جنگ های نامنظم توانست با تحمیل جنگ فرسایشی تا حدود زیادی توان دشمن اسرائیلی را تضعیف کند.

به غیر از ابتکارات نظامی مهمی که ایشان در لبنان و ایران داشت به قدری از لحاظ اخلاقی و انسانی بر جامعه تازه تحول یافته لبنان تاثیر داشت که تا الان هنوز هم مردم فضایل اخلاقی ایشان را میان خود گفت و گو می کنند. برای این موضوع می توانید به سخنان فرماندهان حزب الله لبنان مراجعه کنید.

برای چمران شناسی اول باید یک مدلی از معرفت شناسی را طراحی کرد. اصولا برای شناختن انسان ها باید موضوعات انسان ها را کشف کرد. اگر موضوعات چمران کشف کنیم از لحاظ بینشی نسیت به منش ایشان می توانیم صحیت کنیم. موضوعات هر شخص یعنی ایده آل هایی که به سمت آن حرکت می کند. دوم نگرانی یک انسان و سوم حساسیت های او. بعد از طراحی این مدل می توانیم دیده های و شینده های در مورد چمران را در این مدل بررسی کرد و به نتیجه رسید.